دومین اثر هنری تاریخ روی کره ماه نصب می‌شود
قرار است اثر هنری آنیلور بنون مجسمه ساز زن فرانسوی به کره ماه فرستاده شود و از کره زمین هم قابل دیدن باشد.
ماه همواره برای بشر اهمیت ویژه‌ای داشته و تقریبا در همه اساطیر منبع خیالپردازی و افسانه برای یافتن تصویر انسانی در آن بوده است. سیرانو دوبرژوراک در قرن هفدهم درباره انسانهایی نوشت که از ماه میآمدند و همینطور برای ژول ورن و ارژه نیز الهام بخش بود. نیل آرمسترانگ نیز فرود آمدن روی ماه را گامی کوچک برای یک انسان و جهشی بزرگ برای بشریت خواند. سرن به کمک آژانس فضایی اروپا، سازه آنیلور بنون را به ماه می‌فرستد تا ضمن مطالعه ماندگاری این اثر، پیام صلح و دوستی را نیز در لحظاتی از پیش تعیین شده با چراغ چشمک زن برای زمین مخابره کند.
البته این اولین باری نیست که مجسمه‌ای روی ماه قرار میگیرد. “فضانورد افتاده” نام آدمک آلومینیومی هشت سانتی متری در لباس فضانوردی است که به یاد فضانوردانی که در راه اکتشافات فضایی جان خود را از دست داده‌اند در تاریخ اول اوت ۱۹۷۱ در ماه قرار داده شد و در واقع این دومین اثری خواهد بود که در کره ماه نصب می‌شود:
آنیلور بنون معتقد است اثر هنری او فاقد ملیت است و به همه مردم دنیا تعلق خواهد داشت. این پروژه که ویته (حیات) نام دارد چهار مرحله دارد و اکنون در مرحله پیش‌نهایی، اثر دست یک میلیون نفر از مردم دنیا در حال جمع‌آوری است تا با چاپ آن روی سازه، به ماه فرستاده شوند. در میان دست‌ها اثر دست نیل آرمسترانگ، اولین کسی که قدم بر ماه گذاشت، نیز به ماه فرستاده خواهد شد.
همه مراحل این طرح از سال ۲۰۱۱ تاکنون شبیه‌سازی و امتحان شده‌اند و در مرحله پیشین که لبه فضا نام داشت، یک نمونه به مدار نزدیک زمین (LEO) در ارتفاع دوهزار کیلومتری فرستاده شد.
سازه آنیلور بنون در ابتدا شبیه یک پیله (یا غنچه بسته) است که در آن پرسوناژهایی بصورت فشرده در کنار هم قرار گرفته‌اند. براثر گرمای خورشید سازه مثل گلبرگ باز می‌شود و پرسوناژها مثل پرچم گل برافراشته می‌شوند. روی گلبرگ‌ها اثر یک میلیون دست زمینی حک خواهد شد و در وسط گل، از سر دو پرچم، نور سبزی به عنوان منبع زندگی بازتاب خواهد شد.
این گل در شب ماه باز و در روز ماه بسته می‌شود. در طول روز ماه، باتری خورشیدی زیر گل، انرژی ذخیره می‌کند تا برای شکفتن در شب ماه از آن استفاده کند. اما چون هر شب و روز ماه تقریبا معادل یک ماه زمینی است، مشاهده آن در زمان‌های خاص و با عینک خاص اما ساده‌ای ممکن خواهد بود.
آنیلور بنون می‌گوید:
در ابتدا، شکفتن گل در شب حرکتی نمادین بود برای اینکه مردم کره زمین شب‌ها با ماه ارتباط برقرار می‌کنند. اما در طول مراحل فنی پروژه با توجه به سرمای زیاد شب ما، فهمیدیم که این کار در واقع اجتناب ناپذیر بود.
این اثر به سبک یک ارگامی کاملا کوچک طراحی شده و در ابتدا یک کیلوگرم وزن دارد. پس از آن به تناسب شرایط حمل و نقل وزن و ابعاد آن می‌تواند تا چهار کیلوگرم (یک متر و نیم تا چهار متر و نیم پنها) تغییر کند.
آنیلور بنون می‌گوید:
شکفتن گل فقط به خاطر خاصیت مواد آن است که تغییر دما در روز و شب باعث باز و بسته شدن آن می‌شود و مکانیزمی برای این حرکت تعبیه نشده است اما برای استفاده بهینه از انرژی خورشید، باتری کوچکی زیر آن کار گذاشتیم که گل را در جهت حرکت خورشید بچرخاند.
اما اگر قرار باشد که گل در جهت یک جسم نورانی بچرخد، در شب ماه، زمین نورانی‌ترین جرم آسمان خواهد بود. شان وایت هد، مدیر فنی شرکت اسکوتک در بریتانیا توضیح داد که به همین خاطر لیزری در این سازه نصب شده که موقعیت زمین را تشخیص دهد.
شرایط جوی ماه شرایط سختی است. یکی از مشکلات این پروژه گرد و غبارهای بسیار ریز و سابنده ماه بود و برای جلوگیری از اثر مخرب آنها، این سازه یکپارچه و بدون اتصال ساخته شده است. شهاب‌واره‌های خرد و پرتوهای فرابنفش، ذرات پرانرژی یونیزان و دمای سطح ماه که بین ۱۵۰ درجه مثبت و منفی در تغییر است، از دیگر چالش های این پروژه هستند.
شان وایت هد در جلسه رونمایی این اثر در سرن گفت:
باید موادی انتخاب می‌شد که براحتی در برابر پرتوهای یونیزان تجزیه نشوند و در شرایط خشن ماه از بین نروند.
تخمین زده می‌شود این سازه تا ده سال روی ماه سالم باقی خواهد ماند و در صورت امکان سفر به ماه بازدید از آن نیز ممکن خواهد شد. اما راه انتقال این سازه به ماه هنوز مشخص نشده است. گروه پژوهشی این پروژه امیدوارند فضانوردی را پیدا کنند که مجسمه آنها را روی ماه قرار دهد. ژان اودوز، اخترفیزیکدان و مدیر تحقیقات مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه می‌گوید: “از سال ۱۸-۲۰۱۷، شرکت‌های خصوصی مانند گوگل و دیگران پرتاب سفینه‌های خصوصی را به ماه آغاز می‌کنند و به احتمال زیاد چین، روسیه و آمریکا نیز دوباره به سوی ماه بازخواهند گشت. در آن زمان بالاخره کسی را پیدا می‌کنیم که وسیله ما را با خودش ببرد.”
خانم بنون می‌گوید:
گذشته از نگرانی در مورد آلودگی محیط زیست، احتمال تغییر منظره طبیعی ماه مرا بسیار متاثر کرده بود اما مواد به‌کار رفته در این تندیس قابل بازیافتند و برای دیدن آن هم فقط تاریخ‌های مشخصی تعیین خواهد شد.
طرفداران محیط زیست همواره درمورد پژوهش‌های فضایی مخالفت‌هایی داشته‌اند. به نظر سبزها این تحقیقات به طرق مختلف محیط زیست کره زمین را آلوده می‌کنند: مواد شیمیایی موشک‌ها بخصوص سوخت آن، انتشار دی اکسید کربن، انرژی مصرفی برای ساخت تجهیزات و غیره. بعلاوه در نتیجه این تحقیقات، در فضا نیز زباله‌هایی به عمد یا سهو رها شده‌اند که در مدار زمین در حال گردش هستند.
وبگاه یونیورس تودی می‌نویسد که برنامه صور فلکی آمریکا برای مسافرت آزاد به ماه پانصد صفحه را به آلوده کنندگی آن برای محیط زیست اختصاص داده بود در حالی که در این گزارش حتی به تولید انرژی در پایگاه جان اف. کندی یا زباله‌های فضایی یا استفاده از لیزر در فضا که برای جانداران دریایی خطر جدی در بردارد اشاره نشده بود.
آنیلور بنون می‌گوید:
برای من نزدیک کردن مردم و درک یکدیگر و کمک به همدیگر بسیار مهم است.
این تندیسگر در صدد است پس از استقرار اثرش بر روی ماه جلساتی در نقاط مختلف دنیا تشکیل دهد تا ضمن توضیح و تفسیر انگیزه‌اش از این کار به دیدن آن نیز بپردازند. به این ترتیب امیدوار است امکان مشاهده آن برای کسانی که به هر دلیل توان دستیابی به تلسکوپ یا عینک مخصوص ندارند فراهم شود.
ژان اودوز توضیح میدهد:
به جز جزر و مد اقیانوس‌ها، ماه به عنوان نگهدارنده مدار زمین نقش مهمی در حیات روی سیاره ما بازی می‌کند.
آنیلور بنون هنرمندی است که در میان فرانسوی‌ها به عجیب بودن محل نمایش آثارش شهرت دارد. در نرماندی فرانسه، مجسمه‌های “شجاعان” اثر این مجسمه ساز در ساحل اوما زیر آفتاب می‌درخشند و بطرز عجیبی حرکت را تصویر می‌کنند. او این بنای یادبود را در شصتمین سالگرد روز دی (D Day) ارائه داد. روز دی روزی است که بزرگترین عملیات آبی-خاکی تاریخ در ساحال نرماندی فرانسه با شرکت چهارده کشور برای شکست ارتش نازی انجام شد. عملیاتی که شاید با روحیه و اهداف صلح طلبانه این هنرمند کمی در تناقض باشد. وی در این باره می‌گوید:
این مجسمه به من سفارش داده نشده بود. تنها حس نیاز به شجاعت به معنی عام انگیزه ساخت آن شد؛ شجاعتی مثل شجاعت یک تک والد برای تربیت و پرورش فرزندش.
شجاعت در زمان حال به معنی اعلام آمادگی افراد است برای کمک به نیازمندان. بعضی افراد بدون کمک دیگران قادر نیستند از موقعیت‌های دشوار بگذرند و کمبود این آمادگی در اطراف ما بسیار محسوس است.
شجاعان بنایی عظیم از جنس فولاد است که با امواج بلند و کوتاه در در محل تلاقی آب و ساحل نصب شده است، شاید برای اینکه تصویری از سربازانی بدهد که زمانی از آب بیرون میآمدند تا با نیروهای هیتلر رو در رو شوند. دو قسمت این بنا “بالهای برادری” و “بالهای امید” نام دارند که بخش میانی و عمودی دیگری به نام “قیام آزادی” را احاطه کرده‌اند.
انی-لور بنون می‌گوید:
آثار من همیشه ترکیبی از علم و هنر بوده چون به نظر من اقدامات هنری و علمی نزدیکی زیادی به هم دارند و هر دو در جهت صلح و آرامش پیش می‌روند.
او به این جمله اینشتین اشاره می‌کند که گفته بود:
علم و هنر تنها پیام‌آوران موثر صلح هستند؛ آنها مرزهای بین ملل را پاک می‌کنند و بسیار بهتر از هر معاهده‌ای ما را به تفاهم بین‌المللی می‌رسانند.
