اُرپن در تالارهای صلح

ویلیام اُرپن که از طرف وزارت داخله بریتانیا در سال های پایانی جنگ جهانی اول به عنوان هنرمند جنگی به خط مقدم فرستاده شد، حالا در سال ۱۹۱۹ میلادی پس از پایان آن چهار سال خونریزی مامور می شود تا در خلال برگزاری کنفرانس صلح در پاریس ثبت تصاویر کند. نقاش مغرور حال که موضوع کارش تحمیلی است ولی طرز نمایش و شیوه به تصویر کشیدن را بر عهده انتخاب خود می داند.

از آنجا که حضور افراد متفرقه در محل کنفرانس صلح با دلایل امنیتی غیر ممکن بوده، همانند شبکه های تصویری خبری که امروزه برای پوشش اخبار و ثبت تاریخی مستندات در محل اینگونه کنفرانس ها حضور دارند، اُرپن نیز برای ثبت تصویری این رویداد به سبک خودش حضور دارد.

امضای صلح در تالار آینه؛ آکواریوم خوش خیالی

سالن مستطیل شکل و بزرگ تالار آینه کاخ ورسای در جنوب پاریس، به دستور و پول لوئی چهاردهم امپراطور فرانسه در قرن هفدهم میلادی برای ضیافت های شبانه و مراسم رقص برای فخر فروشی به مهمانان سال ها پیش ساخته شده بود. اما در یک سال پس از جنگ جهانی اول محیطی کاملا مردانه و نه برای رقص و شادمانی، بلکه به عنوان نوعی بازار برای معاملات دولتمردان که حتی می توان گوشه ای برای حراج بردنگان در آن متصور بود در نظر گرفته شد. کنفرانس صلح پاریس قرار بود محلی باشد برای آشتی به سبک اروپایی، ولی به زمین مساعدی برای ریشه دواندن جنگ جهانی دیگری در بیست سال بعد تبدیل شد.

همانطور که دستور دهنده ساخت تالار با خورشید دانستن خود نتوانست بیش از هفتاد و دو سال بتابد و همچنین با وجود پوشیدن کفش های پاشنه ده سانت نتوانست قد خود را به آسمان ها برساند، گردانندگان اصلی کنفرانس نیز نتوانستند با شیوه های خود صلحی پایدار و عادلانه بنیان نهند. در عکس های گرفته شده از روزهای کنفرانس، تالار مملو از مقامات و کارشناسان کشورهای مختلف البته به جز شکست خوردگان جنگ بود. پنجاه و دو کمیسیون روزهای متمادی بحث می کردند یا در واقع معامله می کردند.

می توان صحنه تالار آینه ورسای را با شلوغی تالار بورس نیویورک با همه سر و صداها و جار و جنجال هایش مقایسه کرد. ولی روزی را که اُرپن به تصویر کشیده است به احتمال زیاد آرام ترین روز تالار بوده است. همه سران کشورهای پیروز پشت میز سرتاسری که با پارچه سبز رنگی پوشانده شده قرار دارند. عده ای هم ایستاده به مرکز اصلی رویداد در حال وقوع تالار نزدیک شده اند.

دو غریبه وارد تالار شده و پشت میز چوبی مجزا از دیگران و روبه روی آنها قرار می گیرند. فقط یک صندلی از طرف گردانندگان کنفرانس در نظر گرفته شده است. قرار نیست این دو غریبه مدت زمان زیادی را در تالار به سر ببرند. غریبه ها به ترتیب نشسته و سند گذاشته شده روی میز را بدون هیچ چون و چرایی امضا می کنند.

یکی از غریبه ها کمی تعلل می کند ولی وقتی همراهش خودنویس را به دستش می دهد، دیگر اغماض نمی کند و شرایط مندرج در سند را می پذیرد. یوهانس بل وزیر مستعمرات و هرمان مولر وزیر امورخارجه جمهوری وایمار که جایگزین امپراطوری آلمان شده است، سندهایی را امضا کردند که از عواملش اصلی آن به ارث برده اند.

دو سوم مساحت تابلوی اُرپن را بنای تالار تشکیل داده است. کتیبه ای در مرکز قسمت بالایی تابلو نقل قولی از لوئی چهاردهم را نشان می دهد که عبارت «پادشاه تنها حکومت می کند» را یادآوری می کند. اُرپن عاقبت گوینده عبارت را به رهبران کشورهایی که در پایین آینه ها با غرور نشسته اند یادآوری می کند.

آینه های تالار، شکستگی نور و تصویر چشم انداز بیرون خود را بازتاب می دهند تا تفاوت روح حاکم بر فضای داخل و بیرون تالار سلطنتی به خوبی نشان داده شود. بیرون از تالار نقشه جهان برعکس داخل نه صرفا از لحاظ فیزیکی بلکه اقتصادی و اجتماعی در حال تغییر است. امپراطوری های بزرگی چند پاره شدند و مشکلات پس از جنگ آنها نیز چندین پاره شده است. داخل آکواریوم خوش خیالی تصمیم گرفته شد برای آینده ای که صلح و عدالت، ستاره های راهنمای مسیرش باشند ولی مگر می شود در تالاری که برای رقص و شادمانی ساخته شده درباره فقر و بی عدالتی تصمیم گرفت.

محیط رفتار مخصوص به خودش را می طلبد. همانطور که در همین تالار در زمان اوج آن نمی شد با لباس غیر رسمی وارد شد، حالا در پایان یک جنگ عالم گیر و خونین چند ساله نمی توان در عمارتی طلایی چندین کیلومتر دورتر از پاریس بود و از سر غرور تصمیم نگرفت. سیاستمداران تصمیم به تنبیه آلمان گرفتند تا درس عبرتی باشد و تکرار نشود آنچه در چهار سال گذشته بر سر اروپا آمد. اما سوال اینجاست که آیا نتیجه داد؟ جواب آن این است که بانی جنگی دیگر با ابعادی وسیع تر شد.

اُرپن صحنه های جنگ را به مدت یکسال تمام از نزدیک دیده و حالا می خواهد از هنرمند جنگی به هنرمندی برای صلح تبدیل شود. از هر شخصی بهتر می داند که جنگ چه بلایی بر سر انسانیت می آورد. بنابراین از کنفرانس صلح انتظار توجه به انسانیت را دارد، که در این تالار معاملات جنگ واژه ای کیمیا است.

نقاش در طول برگزاری کنفرانس از تنی چند از سیاستمداران و نظامیان پرتره تکی کشیده، بنابراین با ریزه کاری های طراحی فیگوراتیو آنها آشنا است. حتی شاید طراحی آنها را زودتر از دو سوم باقی تابلو که ستایش از زیبایی معماری است به پایان رسانده باشد. پرداختن به اصل کار که نشان دادن ظرافت معماری یک ساخته دست بشر در این دنیای زشت است.

کنفرانس صلح در اورسی؛ ویلسونیسم در تالاری به سبک آخرین امپراطور

باز هم تصویری از یک جلسه کنفرانس صلح پاریس که اینبار شورای ده نفره متشکل از پنج کشور فرانسه، انگلستان، آمریکا، ایتالیا و ژاپن که هر یک دو نماینده(رئیس دولت و وزیر امورخارجه) دارند را  به عنوان فاتحان جنگ نشان می دهد. مکان برگزاری جلسه تالار ساعت وزارت امورخارجه فرانسه در خیابان اورسی پاریس انتخاب شده است. اینجا هم دو سوم تصویر را تزئینات داخلی بنا پر کرده و دولتمردان کوچک کشیده شده در پایین تابلو فقط برای ثبت در تاریخ فیگور گرفته اند.

ساختمان این بنا در سال های ۱۸۴۶ تا ۱۸۵۶ میلادی به عنوان پروژه ای برای محل رسمی فعالیت های دیپلماتیک فرانسه با الهام از عناصر معماری دوران باستان و رنسانس ساخته شده است. تزئینات دودکش شومینه این اتاق از مجسمه ای گچی که نماد پیروزی است تشکیل شده که نمایانگر سبک دوران امپراطوری ناپلئون سوم است.

اُرپن به همراه آگوستوس جان نقاش امپرسیونیست اهل ولز هنرمند رسمی کنفرانس صلح پاریس بود. البته کارهای جان محدود به پرتره هایی از تعدادی از میهمانان بوده و به گستردگی کارهای اُرپن نبوده است. نقاش در میانه تصویر این جلسه کنفرانس ژرژ کلمنسو نخست وزیر فرانسه در حال گفتگو با دیوید لوید جورج نخست وزیر انگلستان را به تصویر کشیده است. در سمت چپ کلمنسو، وودرو ویلسون رئیس جمهور ایالات متحده با نگاهی به سمت مخاطب قرار دارد. مقامات کشورهای دیگری همچون ایتالیا، ژاپن، بلژیک، سوریه، نیوزلند، آفریقای جنوبی، استرالیا، کانادا و لهستان هم در جای جای پائین تابلو دیده می شوند.

پشتی بلند مبل قرمزی که ویلسون بر روی آن نشسته و تفاوتی که با دیگر صندلی های حضار دارد در تصویر حسابی به چشم می آید. از آنجا که نحوه به تصویر کشیدن این صحنه تا حدودی به سلیقه و تفکر نقاش بر می گردد می توان نقش ایده آل های اُرپن را در قرار دادن این مبل فاخر نسبت به صندلی های دیگر بررسی کرد.

ویلسون به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده نسبت به بقیه آقایان حاضر در جلسه دغدغه بیشتری برای عدم تکرار این کشتار دارد. بنابراین یکی از طرح هایی که عنوان می کند تشکیل جامعه ملل برای هماهنگی بیشتر دنیا در جهت صلح است. ویلسون شاید تنها کسی بود که در تالار از مغلوب های جنگ هم به عنوان کسانی که می توانند حقی داشته باشند برای آینده خودشان، صحبت کرد.

تاکید بر حق تعیین سرنوشت مردم، حمایت از گسترش دموکراسی، حمایت از مالکیت خصوصی در قالب سرمایه داری و همچنین حمایت از سیاست عدم مداخله گرایی دولت ها توصیه های سیاست خارجی ویلسون در راستای مداخلات بشردوستانه در سطح جهانی او را تشکیل می داد. اُرپن به نظر می رسد پس از برخورد با جنگ از نوع نزدیک، سیاست های پیشنهادی ویلسون را به آرمان های خود نزدیک می بیند بنابراین برای او جایگاه بالاتری در بین شرکای پیروز جنگ متصور است.