سایه جنگ و تحریم بر هنر معاصر ایران
اگر نظر هنر دوست ترین علاقمندان غربی به هنر معاصر ایران را در مورد آثار بابک روشنی نژاد، قدرت الله عاقلی یا بیتا وکیلی بپرسید، احتمالا با اطلاعات دست اولی روبرو نخواهید شد. یک دلیل این است که این هنرمندان در ۴۰ سال گذشته در جامعه ای که عمدتاً بسته بوده کار می کنند. وکیلی، نقاش برجسته در این زمینه می گوید:
طی دهه های اخیر، جنگ ها و تحریم ها مشکلات زیادی را برای فرهنگ هنری ایرانی که می خواهد خود را به جهانیان نشان دهد، ایجاد کرده است. تک تک هنرمندان مجبور شده اند برای دیده شدن، به طور شخصی تلاش کنند.
دیدگاه بیتا وکیلی
البته این وضعیت در حال تغییر است و برخی گالری های ایرانی در حال تاسیس شعبات خود در اروپا و امریکا هستند. اما به دلیل محدودیت های ناشی از تحریم و کرونا، ارتباطات بین المللی برای صحنه هنری ایران دشوار شده است.
هنر در پایتخت ایران در حال رونق است به طور مثال تنها در یک دهه گذشته تعداد گالری های خصوصی چندین برابر شده است و سازمان هایی مانند موزه هنر لس آنجلس و موزه بریتانیا لندن خریدهای قابل توجهی از آثار ایرانی از جمله کارهای پرویز تناولی و ناهید حقیقت انجام داده اند.
علاوه بر این، نمایشگاه هایی مانند امپراتوری گل رز در سال 2018 در موزه لنز لوور در شمال فرانسه، به اعتبار هنر ایران کمک کرده اند.
اصالت؛ عنصر وجودی هنر معاصر ایران
کلکسیونرها نیز موضوع دستشان آمده است: نتایج حراج تهران، بونامز، کریستیز و ساتبیز در سال 2017 فروش ۱۶.۶ میلیون دلار آثار هنرمندان ایرانی بود. بزرگترین فروش بعدی یک ملیت هنرمند از خاورمیانه، مصر بود که فقط ۵/۴ میلیون دلار فروخته است.
اشکان باغستانی، رئیس فروش و مدیر هنرهای معاصر و مدرن عرب و ایران برای ساتبیز، می گوید:
ایران دارای تاریخچه ای فوق العاده غنی در هنر و صنعت است که هم چنان نیز ادامه دارد، اما چیزی است که فراموش شده است. هنر ایران تا مدت ها رمز آلود بوده است. اکنون مردم وقت می گذارند تا آن را بررسی کرده و دوباره ارزیابی کنند. و آنچه آنها دریافتند این است که هنر ایران بسیار پویا و پر جنب و جوش و د رعین حال مقرون به صرفه است چرا هزینه های تولید آن کمتر بوده است. صادقانه بگویم، میزان و کیفیت استعدادی که اکنون از ایران بیرون می آید باورنکردنی است.
دیدگاه اشکان باغستانی
البته لازم به ذکر است که هنر معاصر ایران هم چنان اصالت خود را نیز حفظ کرده است. در حالی که محدودیت هایی برای اجرا و ایده وجود دارد، استفاده از تمثیل های ظریف و رئالیسم جادویی از روشهای محبوب هنرمندان است و منتقدان معتقدند که کار در فضایی محدود، باعث خلاقیت بیشتر هنر معاصر ایران شده است.
جانت رادی، فروشنده آثار هنری و کیوریتور که زمان زیادی در لندن و دبی سپری می کند و در زمینه هنرهای خاورمیانه تخصص دارد، خاطرنشان می کند:
شما می توانید به هنرمندان ایرانی اعتماد کنید زیرا در یک وضعیت گیر نمی افتند. آنها از ایده هایی که ممکن است در غرب از آنها خسته شده باشید، تفسیر تازه ای دارند. کارشان بسیار لایه لایه است، به همان اندازه که فرهنگ ایرانی نیز پر از لایه های متقاوت است.
در واقع، همراه با ارتباط بیشتر هنری جهانی، آشکار شد که میراث هنری گسترده ایران شامل سرامیک، فلز، منسوجات، خوشنویسی، نقاشی مینیاتور و معماری مربوط به شش هزار سال قبل، هم چنان حفظ شده است.
هنر، یکی از دروس در مدارس ایران است، کالج های هنری به وفور یافت می شوند و خیابان ها با پوسترهای گرافیکی و نقاشی های دیواری پوشیده شده است. رادی می گوید:
با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک، ایران همچنان در مطبوعات به درستی معرفی نمی شود. و شاید این علاقه به هنر جدید ایران، فرصتی را فراهم آورد تا دریچه ای فراهم کند برای دیدن آنچه ایرانیان واقعاً هستند.
برگردان مقاله جاش سیمز در نوو مگزین
