در معماری سنتی ایران نور همیشه عنصری هستی بخش در کالبد بی جان مکان بوده است و شیوه‌ی وارد کردن آن باعث معنا یافتن فضا می گردید. امروزه برای بازیابی این معنا نیاز به زبان و فرایندی نوین است که متناسب با این عصر باشد. شیوه ای که علاوه بر پیوند حلقه‌ی گسسته‌ی میان معماری گذشته و حال، روح و جان این میراث گرانبها را در خود زنده نگه دارد.
پروژه آسمانه نوریه که بخشی از مرمت و نوسازی یک خانه ی قدیمی در کرمان با همین نام (نوریه) می‌باشد، با همین هدف طراحی و اجرا شده است. این سازه با به کارگیری ساختمایه ی نوین و همچنین فن آوری عصر حاضر و تلفیق آن با هندسه و فرم بناهای سنتی، سازه ای جدید برای فضای داخلی است تا پاسخگوی نیازهای موجود باشد. آسمانه ی نیمه شفاف که در واقع پوسته‌ی داخلی گنبد است، همچون پنام و عایقی برای روزن گنبد بوده که باعث تنطیم نور و گرمای ورودی می‌شود. علاوه بر این همانند چراغی سقفی (چلچراغ) برای نورپردازی در شب عمل می‌کند. فرم سازه نیز پیوندی میان دیوارها و آسمانه می باشد تا یکپارچگی فضا و اصول زیباشناسی را تا حد ممکن حفظ کند.
نورپردازی
با توجه به موقعیت جغرافیایی پروژه که در شهر کویری کرمان واقع شده است و ساختمان مورد نظر که خانه ای با معماری سنتی می باشد، نحوه ی نور گیری و تامین روشنایی آن را بدین صورت می توان تشریح کرد؛
فضای مورد نظر در پروژه، اتاق کلاه فرنگی با نورگیری سقفی می‌باشد. موقعیت این بازشو به گونه ای است که در طول روز ۸۳ درصد آن کاملا روشن است و نیازی به نورپردازی ندارد و تنها ۱۷ درصد آن به نور کمکی احتیاج دارد. سازه ی طراحی شده همانند فیلتری نیمه شفاف از ورود مستقیم و بیش از حد نور کاسته، تا حدودی شرایط گرمایی را کنترل، از خیرگی و شدت تابش کم کرده و بر یکدست شدن و تلطیف فضا می افزاید. همچنین فرم و رنگ آن باعث یکپارچگی بیشتر اتاق با سقف و نورگیر می‌شود.
در طول شب که دیگر نور طبیعی وجود ندارد، نورگیر سقفی کاربرد اصلی خود را از دست می دهد. معمولا در بیشتر پروژه ها شاهد نورپردازی مصنوعی از دیوارها می‌باشیم؛ این عمل علاوه بر افزودن عنصری زائد بر دیوار ها از اهمیت سقف اتاق کاسته و همچنین روشنایی ناهمگونی را فراهم می کند. برای معطوف کردن دوباره‌ی توجه به محل اصلی ورود نور و همچنین جلوگیری از دیده شدن منبع تابش، لامپ های موضعی در فضاهای منفی سازه و در مجاورت نورگیر قرار داده شده اند. این نحوه ی نورپردازی علاوه بر روشنایی همگون فضا، تضادی زیبا از تاریکی و روشنی به وجود می آورد و هندسه ی با شکوه کاربندی را به نمایش می گذارد.
سازه
سازه نوعی کاربندی (متشکل از چهار بخش) می باشد که هندسه آن با ابعاد اتاق تطبیق یافته است. هریک از این چهار بخش با یک پاباریک از کنج های اتاق شروع شده و نهایتا یکدیگر درمحیط حلقه ای فلزی (ابعاد حلقه متناسب با ابعاد نورگیر و حوض موجود در میان اتاق می باشد) قطع می کنند. این حلقه ی فلزی که ساختار کلی طرح را حفظ می کند، همانند ساقه ی گنبد در گنبدخانه های قدیمی عمل می کند؛ با این تفاوت که در این پروژه به جای گنبد نورگیری سقفی در میان وجود دارد.متریال های استفاده شده برای ساخت این سازه شامل: ام دی اف، آلومینیوم، پارچه و رزین می باشد و از مزیت های آن می توان به سبکی، قابل شستشو بودن، قابلیت عبور نور و همچنین صرفه جویی در زمان ساخت اشاره کرد. (یک چهارم زمان اجرای کاربندی به روش سنتی)
قابل ذکر است که در سال ۱۳۹۵ بیست ساختمان در جشنواره نورپردازی ایران منتخب شده و به نمایش درآمدند که پروژه آسمانه نوریه نیز جزء این آثار بود.
اعضای تیم:
آنا حاجی شاه محمدی/ پریسا هاشمیان/ مینا مختاریان/ حنیف حق طلب/ امیر کشاورزیان/ میگل گلستانی
موقعیت پروژه:
کرمان. ایران
تاریخ ساخت:
۱۳۹۵ / ۲۰۱۶
عکاس:
سعید زلفی
