آکادمی سوئد امسال جایزه نوبل ادبیات را به لاسلو کراسناهورکایی، نویسنده و فیلمنامه‌نویس برجسته مجارستانی، به پاس «آثاری پرکشش و رؤیایی که در میانه‌ی هراس آخرالزمانی، قدرت هنر را تصدیق می‌کند» اهدا کرد.
کراسناهورکایی ۷۱ ساله از مهم‌ترین چهره‌های ادبیات پست‌مدرن اروپای شرقی است؛ نویسنده‌ای که با رمان‌هایی تاریک، مالیخولیایی و فلسفی توانسته است ادبیات معاصر را به‌سوی مرزهای تازه‌ای از فرم و معنا سوق دهد. آثار او، از جمله «تانگوی شیطان» (۱۹۸۵) و «مالیخولیای مقاومت» (۱۹۸۹)، به‌دست فیلم‌ساز نامدار مجاری، بِلا تار، به فیلم‌هایی ماندگار بدل شده‌اند و همکاری بلندمدت این دو هنرمند در تاریخ سینما و ادبیات اروپایی بی‌نظیر است.
آکادمی نوبل از او به عنوان «روایتگری بزرگ در سنت اروپای مرکزی» یاد کرده است؛ نویسنده‌ای که در متونی با جمله‌هایی طولانی و نفس‌گیر، جهان را در وضعیتی مرزی میان طنز سیاه و فروپاشی توصیف می‌کند. برخی از منتقدان او را وارث کافکا و توماس برنهارد دانسته‌اند و سوزان سونتاگ لقب «استاد معاصر آخرالزمان» را به او داده است.
کراسناهورکایی که زاده‌ی شهر گیولا در جنوب‌شرق مجارستان است، در دهه ۱۹۸۰ با انتشار نخستین رمانش به شهرت رسید و از همان آغاز، زبان خاص و پیچیده‌اش مرزهای سنتی روایت را درنوردید. او در سال ۲۰۱۵ برنده جایزه بین‌المللی من بوکر و در سال ۲۰۱۹ نیز برنده جایزه ملی کتاب ترجمه‌شده در ایالات متحده شد.
در نخستین واکنش به دریافت نوبل، کراسناهورکایی در گفت‌وگو با رادیوی سوئد گفت:
«خوشحالم، بیش از هر چیز برای اینکه این جایزه ثابت می‌کند ادبیات هنوز وجود دارد و هنوز خوانده می‌شود. ادبیات می‌تواند به ما یادآوری کند که زیبایی، والایی و امید، حتی در جهانی ویران، هنوز معنا دارند.»
به‌گفته‌ی کالم توبین، نویسنده ایرلندی، کراسناهورکایی «افق‌های تازه‌ای در رمان معاصر گشوده و نشان داده است ادبیات هنوز می‌تواند جهان را بازتعریف کند.»
او نخستین نویسنده‌ی مجاری است که پس از ایمره کِرتِس (برنده نوبل ۲۰۰۲) این جایزه را دریافت می‌کند و اکنون در کنار نام‌هایی چون همینگوی، تونی موریسون، باب دیلن و کازو ایشی‌گورو در فهرست جاودانه‌ی نوبلیست‌های ادبی قرار گرفته است.
کراسناهورکایی در سال‌های اخیر با نگاهی انتقادی به وضعیت اجتماعی و سیاسی کشورش، بارها از ملی‌گرایی افراطی و سیاست‌های فرهنگی دولت مجارستان انتقاد کرده است. با این حال، نخست‌وزیر ویکتور اوربان نیز در پیامی رسمی او را «مایه افتخار مجارستان» خواند؛ پیامی که کراسناهورکایی با پاسخی کوتاه و روشن همراه کرد:
«از نخست‌وزیر برای تبریکش سپاسگزارم، اما همچنان مخالف اندیشه‌های سیاسی او باقی می‌مانم. من نویسنده‌ای آزاد هستم.»
نوبل ادبیات ۲۰۲۵، چهارمین جایزه از مجموعه جوایز نوبل امسال است و ارزش مالی آن ۱۱ میلیون کرون سوئد (نزدیک به یک میلیون یورو) اعلام شده است. طبق سنت هر سال، مراسم اهدای جوایز در ۱۰ دسامبر، سالروز درگذشت آلفرد نوبل، در استکهلم برگزار خواهد شد.
کراسناهورکایی در یکی از واپسین مصاحبه‌هایش گفته بود:
«زیبایی در زبان است. سرگرمی در جهنم. شاید همین دو کافی باشد تا هنوز بنویسم.»
