قدیمیترین لوح سنگی شناختهشده که ده فرمان بر روی آن حک شده، روز چهارشنبه در یک حراجی ساتبیز با قیمت شگفتانگیز ۵ میلیون دلار (۴٫۸ میلیون یورو) به فروش رفت؛ رقمی که خیلی بیشتر از قیمت پیشبینیشده آن (بین ۱ تا ۲ میلیون دلار بود.
این تخته سنگ ۵۲ کیلویی، تنها نمونه کامل از نوع خود است که ده فرمان حضرت موسی به خط عبری باستانی (پالئو-عبری) روی آن حک شده است.
این لوح که به دورهای بین سالهای ۳۰۰ تا ۸۰۰ میلادی تعلق دارد، در سال ۱۹۱۳ میلادی در جریان خاکبرداریهای راهآهن در سواحل جنوبی فلسطین/اسرائیل پیدا شد.
در ابتدا، هیچکس متوجه ارزش تاریخی آن نشد و حتی این لوح به عنوان سنگفرش بهره گرفته شد، به گونهای که سنگنبشتهها به سمت پایین قرار داشت.
این حراج با بیش از ده دقیقه رقابت شدید همراه بود و در پایان با خرید لوح توسط یک خریدار ناشناس به پایان رسید. بر پایه گفتهی ساتبیز، خریدار قصد دارد این اثر را به یک مؤسسه اسرائیلی اهدا کرده و برای نمایش همگانی به معرض دید بگذارد.
نگارش حک شده بر روی این تخته سنگ مشابه ده فرمانی است که در سنتهای یهودی و مسیحی شناخته شدهاند، اما چند تفاوت قابل توجه دارد. به عنوان مثال فرمان سوم در آن حذف شده و به جایش دستوری ویژه برای سامریان قرار داده شده که آنها را دعوت میکند در کوه جرزیم که مکانی مقدس برای مردم سامری است نیایش کنند. این کوه امروزه در نزدیکی نابلس در کرانه باختری واقع است.
این اثر فوقالعاده تاریخچهای پُر فراز و نشیب دارد. این لوح در سال ۱۹۴۳ بهدست یعقوب کاپلان دوباره پیدا و ارزش آن معلوم شد و او یافتههای خود را در سال ۱۹۴۷ در نشریه Bulletin of the Jewish Palestine Exploration Society منتشر کرد.
پس از آن، لوح چندین بار دست به دست شد تا نهایتا به دست دلالان آثار عتیقه اسرائیلی افتاد و در پایان در موزه Living Torah در بروکلین قرار گرفت. کلکسیونری به نام میچل اس. کاپل در سال ۲۰۱۶ میلادی آن را به قیمت ۸۵۰ هزار دلار خرید و بهتازگی تصمیم به حراج آن گرفت.
حراج ساتبیز درباره این اثر گفته است: «این اثر، پیوندی ملموس با باورهای باستانی است که بهطور ژرفی سنتهای مذهبی و فرهنگی جهانی را شکل داده است و به عنوان یک گواه نادر از تاریخ عمل میکند.»
با وجود اهمیت تاریخی آن، اصالت لوح همچنان مورد بحث کارشناسان قرار دارد، موضوعی که برای چنین آثار باستانی امری رایج است.
