پژوهشگران با بهره از روش‌های تصویربرداری پیشرفته، متنی پنهان را در زیر لایه‌ای تزئینی از طلا بر روی یکی از صفحات معروف‌ترین نسخه‌‌ی خطی قرآن در جهان، موسوم به «قرآن آبی» یافتند.
پژوهشگران موزه ملی شیخ زاید در ابوظبی با بهره از تکنیک‌های تصویربرداری چندطیفی توانستند آیاتی از سوره نساء در زیر لایه‌ای تزئینی از طلا را شناسایی کنند. این یافه بر روی یکی از برگ‌های قرآن آبی صورت گرفت که یکی از مهم‌ترین نمونه‌های خوشنویسی اسلامی به‌شمار می‌رود.
سوره نساء بر حقوق زنان، قانون ارث، نگهداری از یتیمان، ازدواج زنان، حلال و حرام و دفاع از دادخواهی تمرکز دارد.
ویژگی‌های یگانه‌ی قرآن آبی
قرآن آبی نسخه‌ای خطی از قرآن است که قدمت آن به قرون هشتم تا نهم میلادی بازمی‌گردد. این نسخه خطی به خاطر صفحات آبی یا نیلی رنگ، تزئینات نقره‌ای و خط کوفی طلایی خود معروف است. به نظر می‌رسد این ترکیب رنگ‌ها الهام گرفته از نسخه‌های خطی گران‌بها مربوط به امپراتوری بیزانس در همسایگی ایران است که به داشتن صفحاتی با رنگ بنفش و طلاکوب‌شده شهرت داشتند.
متن این نسخه به خط کوفی نگاشته شده است. همانند دیگر نسخه‌های نخستین قرآن، خواندن این خط دشوار است، زیرا حروف به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بلندی سطور با یکدیگر برابر باشد و نشانگان لازم برای تمایز بین حروف نیز حذف شده است.
نسخه اصلی قرآن آبی شامل ۶۰۰ صفحه بوده که هرکدام از پوست گوسفند ساخته شده بودند.
برگه‌های این نسخه خطی از سال‌های نخستین قرن بیستم برای پژوهشگران شناخته شده بود، اما نخستین بار در دهه ۱۹۷۰ و پس از نمایش چندین برگ از آن در نمایشگاه‌های بین‌المللی مانند «هنرهای اسلام» در گالری هیوارد لندن توجه زیادی را به خود جلب کرد. این نسخه را به ایران یا تونس در قرن نهم نسبت دادند، هرچند برخی پژوهشگران آن را محصول امویان در اندلس، کلبیان در سیسیل یاعباسیان در عراق می‌دانند.
امروزه تنها حدود ۱۰۰ صفحه از این نسخه در مجموعه‌های خصوصی و موزه‌ها در سراسر جهان موجود است که پنج صفحه آن در موزه ملی زاید به نمایش گذاشته خواهد شد.
پوشاندن خط‌خوردگی‌های خوشنویسی با تزئینات
برگ‌های این نسخه با بهره از روش تصویربرداری چندطیفی مورد بررسی قرار گرفتند. این روش می‌تواند متن‌ها و تصاویر محو شده‌ای را که دیگر با چشم انسان قابل دیدن نیستند را آشکار کند.
در این مورد ویژه، تزئینات صورت گرفته ممکن است برای اصلاح اشتباهی از سوی خوشنویس به‌کار رفته باشند. این اشتباه می‌توانست شامل رونویسی نادرست از متن باشد. به دلیل هزینه‌های بسیار بالای تولید این نسخه خطی، امکان آغاز دوباره بر روی یک پوست گوسفند تازه با رنگ نیلی وجود نداشت، بنابراین متن با الگوهای پیچیده پوشانده شده است.
این اقدام که نتیجه تصمیمات خوشنویسان آن زمان بوده است، یکی از جنبه‌های تولید نسخه‌های خطی است که تاکنون برای قرآن آبی مطرح نشده بود و در نسخه‌های خطی اسلامی با این قدمت نیز به‌ندرت دیده شده است.
مای المنصوری، معاون موزه ملی زاید، در یک بیانیه مطبوعاتی گفت: «پژوهش‌های نوآورانه موزه ملی زاید درباره قرآن آبی دیدگاه‌های تازه‌ای را درباره منشأ و تولید این نسخه مهم ارائه می‌دهد و نقش این موزه را در زندگی فرهنگی و علمی امارات عربی متحده و فراتر از آن برجسته می‌کند.»
