مجله مستقل و تخصصی هنرهای تجسمی و مفهموی

ژان لوک گدار اسطوره‌ی موج نوی سینمای فرانسه درگذشت

ژان لوک گدار که از وی به عنوان یکی از تاثیرگذارترین فیلمسازان فرانسه نام برده می‌شود، روز سه شنبه ۲۲ شهریور (۱۳ سپتامبر) در سن ۹۱ سالگی درگذشت.

گدار با روش ویژه‌ی خود در روایت، تدوین، صداگذاری غیرمتعارف و فیلم‌برداری ساختارشکن، فرم فیلم متحرک را متحول‌کرد.

ژان لوک گدار در سوم ماه دسامبر سال ۱۹۳۰ میلادی در یک خانواده ثروتمند فرانسوی-سوئیسی در یک ناحیه اعیان‌نشین شهر پاریس زاده شد. پدرش یک پزشک و مادرش فرزند یک مرد سوئیسی بود که بانک بزرگ «پاری با» را بنیان نهاد. او در جوانی ابتدا به‌ عنوان منتقد فیلم در نشریه کایه دو سینما می‌نوشت و در نقدهایش جریان اصلی سینمای فرانسه را به نقد می‌کشید.

بعدها او و منتقدان هم‌عقیده با او آغاز به ساختن فیلم‌های خود کردند و علاوه بر سینمای فرانسه، قراردادهای سنتی سینمای هالیوود را نیز به چالش کشیدند.

ژان لوک گدار نخستین بار به‌خاطر فیلم سینمایی «از نفس‌افتاده» (۱۹۶۰) -که فیلمنامه‌اش را با فرانسوا تروفو، دیگر کارگردان مشهور موج نو سینمای فرانسه نوشته بود- با بازی ژان پل بلموندو در سطح جهان مورد ستایش قرار گرفت، فیلمی که سهمی تاریخی در استقرار موج نو سینمای فرانسه داشت.

گدار با موهای سیاهرنگ بلند و عینک‌هایی با قاب قطور فیلم‌سازان را در جایگاهی قرار داد که از دید بسیاری، هم‌پایه استادان نقاشی و چهره‌های ادبی برجسته بودند.

گدار بیش از هر فیلمساز دیگر قرن بیستم به رویدادهای سیاسی واکنش نشان داده بود. پرچم‌دار سینمای موج نوی فرانسه در هر فرصتی، حتی در متن فیلم‌های داستانی، به ستم‌ها و ناروایی‌های اجتماعی اعتراض می‌کرد.  فجایعی مانند مسابقه تسلیحاتی، جنگ ویتنام یا بحران خاورمیانه در کانون بسیاری از فیلم‌های او قرار داشتند.

گدار یک بار در تشریح سبک کارش گفت: «یک فیلم باید یک آغاز، یک بخش میانی، و یک پایان داشته باشد… ولی این مراحل نباید لزوما با این ترتیب پشت سر هم بیایند.»

از نظر او “موج نو” یعنی شورش دائمی بر ساختارها و الگوهای “جریان اصلی” سینمای حرفه‌ای. او در هر فیلم قالب‌ها و کلیشه‌هایی را به چالش کشیده بود که در چارچوب “مدرنیسم” یا حتی در بستر خود “موج نو” بار آمده بودند.

ژان لوک گدار فعالیت سینمایی خود را در ابتدا به عنوان منتقد با نشریه کایه دو سینما در دهه پنجاه میلادی آغاز کرد.

از مشهورترین آثار سینمایی ، می‌توان به فیلم‌های “از نفس افتاده”، “دسته‌ جدا افتاده‌ها”، “زن زن است” و “سرباز کوچولو” اشاره کرد.

نام گدار در نیمه‌ دوم قرن بیستم با نوجویی در سینما مترادف شد و نفوذ عمیق او بر سراسر سینمای مدرن نمایان است. واپسین فیلم او با نام “کتاب تصویر” در جشنواره کن سال ۲۰۱۸ به نمایش در آمد و شمار آثارش به حدود ۵۰ فیلم رسید.

گدار در طول بیش از ۵۰ سال فعالیت سینمایی به منش و روش نوجوی خود وفادار ماند و از تقلید و تکرار دوری کرد.

به‌گفته برخی پژوهشگران سینمایی، شمار کتاب‌ها و مقاله‌هایی که درباره گدار و آثار او نوشته شده، بیش از هر فیلمساز دیگری در تاریخ سینماست. فیلمسازان بزرگی مانند مارتین اسکورسیزی، ویم وندرس و کوئنتین تارانتینو از سینمای گدار تاثیر گرفته‌اند. 

ژاک لانگ، وزیر پیشین فرهنگ فرانسه به خبرگزاری رویترز گفت گدار «سینما را سرشار از شاعرانگی و فلسفه کرد. نگاه تیزبین و یگانه‌ی او ما را به تماشای نادیدنی‌ها برد».

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، در یک پیام تسلیت نوشت:

ما یک گنجینه ملی و فردی نابغه را از دست دادیم.

پیام امانوئل مکرون برای درگذشت ژان لوک گدار

آن-ماری میه ویل، همسر او، همراه با شماری از تهیه‌کنندگان فیلم‌هایش با انتشار بیانیه‌‌ای خبر درگذشت آقای گدار را اعلام کردند. به گفته همسر آقای گدار، قرار است پیکر او را بسوزانند. همچنین هیچ مراسم رسمی برگزار نخواهد شد.

یک نماینده خانواده گدار گفته است که گدار به خواست خود و با کمک دیگران در سوئیس به زندگی خود خاتمه داده است.

دیدگاهتان را بنویسید