هویت بربادرفته معماری ایرانی

آن چه که در طول تاریخ، معماری ایرانی را در جهان متمایز از معماری اقوام و ملل دیگر کرده است کیفیت بناها در کاربرد هنر است. تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که چرا دیگر خانه‌های ما زیبا ساخته نمی‌شوند. چرا دیگر خانه های ما هویت معماری ایرانی را ندارند.

معماری خانه‌های ایرانی‌ها تنها به چهارگوش‌هایی محدود می‌شوند که نه محلی زیبا برای زندگی بلکه خوابگاه هستند. استاد میرمیران در جایی گفته است‌ «جریان نوین معماری ایران که من به آن تعلق دارم، تلاش دارد نوعی معماری بیافریند که معماری گذشته این سرزمین را تداوم بخشیده، بتواند جایگاه خاصی در معماری جهان به خود اختصاص دهد».

اما آیا معماری بناهای امروز ایرانی اینگونه است که او عقیده داشت؟ مهندس علیرضا قهاری، رئیس انجمن مفاخر معماری ایران در این باره می‌گوید:

نقش معماران در ایجاد هویت ایرانی اسلامی نقشی عمده و اساسی است که این روزها گویا به فراموشی سپرده شده است.

او سپس اضافه می کند:

‌یکی از شاخصه‌های هنر معماری ایرانی برخورداری از دانش روز همراه تلفیق آن با آموزه‌های عرفانی و معنوی بوده است که در بنایی تبلور می‌یابد اما اکنون این اتفاق را در بیشتر بناهای ایرانی نمی‌توانیم بیابیم؛ ‌اگر می‌بینیم اکنون بناهایی در کشور ساخته می‌شوند که رنگ وبویی از هنر ایرانی را بر تن جان خویش ندارند، به همین دلیل است که اکنون کمیت ساخت بنا‌های ما بر کیفیت رجحان پیدا کرده است.

اکنون حتی روستاهای کوچک کشورمان نیز با الگوبرداری از شهرهای بزرگتر خانه‌هایی می‌سازند که هیچ سنخیتی با هویت ایرانی ما ندارند.

می توان گفت معماری سنتی ایرانی که در گذشته انجام می شد، یکی از بی نقص ترین معماری های جهان بوده است؛ زیرا در این سبک از معماری، بدون استفاده از هیچ گونه وسایل و ابزارآلات پیشرفته ای چنین خانه های با ظرافت و جذابی ساخته می شد که طراحان آینده هم از آن الهام می گرفتند.

معماری سنتی ایرانی در آن زمان که استفاده می شد، به نوعی تجلی و نمایی از فرهنگ جامعه آن زمان بوده است.

آنچه هنر معماری ایرانی را از دیگر سبک‌ها متمایز می‌سازد، ویژگی‌هایی همچون طراحی‌های جذاب و مناسب، فرم صحیح پوشش، محاسبات دقیق و رعایت مسائل علمی و فنی در بناهاست.

معماری سنتی و بومی ایرانی، برای سازگاری با شرایط اقلیمی متفاوتی به وجود آمده است و از این رو در آن نوآوری و خلاقیت‌ های فراوانی به کار گرفته شده است.

واقعیت این است که مردمان امروزه از این سبک معماری که به صورت قدیمی به ساخت خانه ها می پردازد خسته شدند و ای کاش با پیشرفت روز افزون علم طراحی دکوراسیون و معماری، معماران و متخصصان به معماری سنتی نیز اهمیت داده و به آن توجه می نمودند. توجهی که بازتاب آن در استفاده از معماری سنتی در نمای سازه ها و طرح ها است.

البته این نکته ناگفته نماند که امروزه بسیاری از معماران و طراحان داخلی با استفاده از متریال ها و الگو های سنتی سعی در زنده نگه داشتن این فرم در سازه ها و پروژه‌های خود دارند و به صورت ظرافت‌مندانه‌ای از آن بهره می برند.

به طور کلی به معماری ای که در یک منطقه رواج داشته و مورد علاقه مردمان یک ناحیه می باشد، معماری سنتی آن منطقه گفته می شود. معماری سنتی ایران نیز از جذابیت های خاصی برخوردار است که با شناخت آن ها، بیش از پیش به گذشته معماری کشورمان افتخار می کنیم.

بدون شک معماری ایرانی یکی از تاثیرگذارترین سبک‌های معماری در جهان است. معماران ایرانی با به کار گرفتن هوش و ذکاوت خود و در نهایت هنرمندی، با توجه به شرایط جغرافیایی، آب و هوایی و فرهنگی هر منطقه، این عناصر معماری را توسعه می‌دادند و در جهت برقراری آسایش مردم این مناطق می‌کوشیدند، که امروزه متاسفانه این نوع معماری از یاد رفته است.

نویسنده: علی هدهدی (کارشناسی ارشد معماری داخلی)