مروری بر مجسمه های پابلو پیکاسو

به بهانه‌ی نمایش آثار مجسمه پیکاسو در موزه هنرهای مدرن نیویورک MoMA

در این نمایشگاه بیش از 100 اثر پیکاسو در معرض نمایش گذاشته شد که به جرات می توان آن را یک اتفاق نادر دانست. در این سری مقاله به معرفی و بررسی اجمالی برخی از این مجسمه ها می‌پردازیم که عمدتاً بین سالهای 1902 و 1964 ساخته شده اند.

درست برعکس پیکاسوی نقاش، پیکاسوی مجسمه ساز خودآموخته بود. در ابتدا در کارهای او تکنیک خاصی به چشم نمی‌خورد و در ساختشان هیچگونه محدودیتی نداشت. او به سرعت در جهش های کوتاه و همیشه با گامهای استوار رو به جلو کار می کرد. تا به پایان، مجسمه های پیکاسو، یکی پس از دیگری اختراع مجددی بود که اصولا مشخصه ی آثار وی در هر مدیایی است. او زبان نقاشی خود را در طول دهه های متمادی تغییر داد، اما رنگ و بوم همیشه حضور داشتند. در حالی که با هر بازگشتی به سوی مجسمه سازی شروع تازه ای به لحاظ تکنیکی و مواد مصرفی برایش به ارمغان داشت.

در اولین اثر مورد بررسی از مجسمه های پیکاسو به نام “گیلاس آبسینته” (1914) به سبک کوبیسم، از یک قاشق واقعی بین قند و گیلاس استفاده می کند. او شش کپی برنزی از قالب مومی اصلی آن ریخته گری کرده و هرکدام را به شکل منحصر به فردی می‌آراید. ابعاد این اثر 6/21*4/16*5/8 سانتیمتر است. پیکاسو از تمایل خود برای کشف حالت های مختلف ارائه این مجسمه چنین می گوید: “من به رابطه ی بین قاشق واقعی و گیلاس خالخال علاقمند بودم؛ به این نوع خاصی که این دو با هم در کشمکش هستند”. و همانند بیشتر کارهای پیکاسو، چنانچه از زاویه ی خاصی به آن نگاه کنیم، صورت یک انسان قابل تشخیص است.

اما در اثر دیگر خود به نام “سردیس یک زن” (30-1929)، صافی ظرفشویی و فنرها را با یکدیگر ترکیب نموده که به هیچ عنوان آنها را پنهان نکرده و همین حالت به زنده بودن بیشتر اثر کمک نموده است. این اثر کلا نرمتر بوده و از خطوط منحنی برای القای حس زنانگی استفاده شده است.

در مجسمه ی “سر گاو” (1942)، دسته های دوچرخه و زین آن به راحتی قابل تشخیص بوده به طوری که این مجسمه را میتوان هم اجزای یک دوچرخه دید و هم واقعا سر یک گاو، انتقال از یک شیء بیجان به تحرک و زنده بودن. پیکاسو از نحوه ی ساخت این مجسمه چنین می گوید:

یک روز من تلی از خرت و پرت ها را پیدا کردم که در بین شان یک زین دوچرخه و دسته های زنگ زده آن دیده می شد … در یک آن در ذهنم آنها شکل بستند … ایده ی سر گاو بدون اینکه فکر کنم به ذهنم خطور کرد … من فقط باید آنها را به یکدیگر جوش می دادم … چیزی که درباره ی برنز شگفت انگیز است این است که به نامتجانس ترین اشیاء، وحدتی می بخشد که تشخیص المانهای اولیه در آن دشوار می شود. اما یک خطر نیز وجود دارد، اگر تنها بتوان سر گاو را دید و زین و دسته ی دوچرخه که المانهای سازنده ی آن هستند دیده نشوند، آنگاه مجسمه جذابیت خود را از دست می دهد

در مجسمه ی “بانویی در حال مطالعه” (53-1951)، دستها و پاها از پیچ ساخته شده، موهای بافته شده از پوشش سیم و یک تکه چوب به عنوان بهترین قطعه برای دامن پلیسه بکار رفته است. تمامی اینها قالب گرفته شده، مجسمه از جنس برنز ریخته گری شده و سپس پیکاسو آن را رنگ کرده است. این مجسمه به سبک اکسپرسیونیسم بوده و ابعاد آن 5/15*5/35 سانتیمتر می‌باشد.

در مجسمه ی “بابون و بچه” مربوط به سال 1951، یک ماشین اسباب بازی تبدیل به سر میمون شده که دو گوی کوچک نقش چشم های وحشی او را دارند و یک فنر آهنی ستون فقرات و دم او را تشکیل داده است. این مجسمه ی برنزی به ابعاد 7/52*3/33*3/53 سانتیمتر، یک بابون ماده ایستاده که بچه اش را در آغوش گرفته نشان می دهد. این مجسمه نمادی از استفاده ی اشیاء پیدا شده و در نهایت ریخته گری با برنز است.

*ادامه دارد