نمایش-سخنرانی شاخه ای از پرفورمنس آرت
با ذهنی باز به پلتفرم داربست رفتم و مشتاق دیدن پرفورمنسی به سبک فرنگی‌ها برای تفکر و هیجان بودم. قبل از ورود به فضای اجرا تنها اطلاعات دریافتی‌ام پوستری منقش به گاو آویزانی از یک پا بود. اجرا که شروع شد متوجه شدم با یک نمایش-سخنرانی رو‌به‌رو هستم.
نمایش-سخنرانی به عنوان زیر مجموعه پرفورمنس‌آرت، ریشه در هنر مفهومی دهه ۱۹۶۰ دارد و همواره در تلاش است مرزهای بین هنر و فضای آکادمیک را متعادل کند. نمایش-سخنرانی نوعی ارائه است که فراتر از قالب علمی سخنرانی گام برمیدارد. هنرمندان این سبک (نه تنها تصویری یا عملکردی) از سخنرانی استفاده می کنند تا آن را به یک فضای پرفورمنسی تبدیل کنند، بلکه جنبه های درام و سایر رشته های دیداری و رسانه ای را به هم گره می زنند.
عبور اجرا می شود
فضای اجرای نمایش شامل یک پایه میکروفون در وسط که مجری‌پرفورمر پشت آن قرار گرفته صحبت میکند و یک جعبه قدی سفید در روبروی آن میان مخاطبان، برای یک‌نفر که درونش دوربین و میکروفونی کار گذاشته شده تا تصویر فرد داخل جعبه را مستقیما بر روی پرده بزرگی در پشت سر مجری پرفورمر نمایش دهد.
مجری خانم در ابتدا از خاطرات کودکی خود و از تبعیض جنسیتی میگوید. و پس از آنکه میگوید پدرش کشتارگاه صنعتی دارد مخاطبان را دعوت به دیدن فیلمی کوتاه میکند. فیلمی از سلاخی کردن گاو از ابتدا تا انتها در یک کشتارگاه صنعتی که با موزیکی تاثیرگذار همراه است.
بخش درام‌پرفورمنس عبور پس از آن شروع می شود و مجری سرنوشت دختران را با سلاخی شدن گاوهای نر در یک راستا دانسته و از مخاطبان زن میخواهد به پشت میکروفون آمده خاطره ای از تبعیض جنسی خود بگویند. و خود به میان مخاطبان آمده و از میان مخاطبان مرد افرادی را دعوت به حضور در جعبه سفید رنگ برای خاطره گویی می کند.
چندین مخاطب زن پشت میکروفون رفته و خاطرات خود را می‌گویند در حالی که پشت سرشان تصویر بزرگ بدون صدای مخاطبان مرد درون جعبه نمایان است، گویی زنان کلمات گفتار خاطرات تبعیض جنسیتی خود را در درون دهان مردان جای میدهند. بعد از چند خاطره گویی پرفورمرهای زن و شرکت مخاطبان مرد در تجربه خاطره‌گویی بی صدای درون جعبه پرفورمنس به پایان می رسد.
پرفورمر مخاطب محور
مسیح پورطاری فارغ التحصیل کارشناسی سینما و کارشناسی‌ارشد پژوهش‌هنر اولین نمایش-سخنرانی خود را با عنوان عبور در پلتفرم داربست اجرا کرد. پروژه پورطاری نتیجه پژوهش‌های سه سال گذشته او با محوریت تبعیض جنسیتی است که به شکل نمایش-سخنرانی در همکاری با مخاطب اجرا شده است.
مسیح‌پور‌طاری به بازخوانی خاطره های زنان ایران زمین از تبعیض های جنسی نسبت به خودشان در نمایش-سخنرانی خود می پردازد. تفسیر او از خاطره‌گویی های تبعیض مستقیما هر مخاطب و تاریخچه خانوادگی و اجتماعی او را هدف قرار داده است.
هنرمندان پرفورمر غالباً مخاطب را به چالش می کشند که به شیوه های جدید و غیر متعارف فکر کند. ابزاری بودن نمایش-سخنرانی عبور نمایان است، یعنی برای ایجاد تحول در وضع موجود به کار گرفته شده است؛ از هدف های تحول‌خواهانه زنان بر‌می‌خیزد و به دنبال کاهش فشار بر دوش زنان است.
ماهیت تبعیض همان‌قدر برای زنان غیرطبیعی است که برای مردان با توجه‌به قراردادهای مردانه اجتماعی طبیعی است. انگار پورطاری با بی صدا کردن تصویر مخاطبان مرد درون جعبه سفید میخواهد کفاره گناهان منابع اصلی تبعیض‌گر را آنها بپردازند.
زنان تجربه های اتحادبخش مشترکی دارند که تجربه زیستن زیر فشار یکی از آنهاست. همه پشت میکروفون از رنج تبعیض جنسی می‌گویند؛ و در مقام ستم‌دیده تاریخی معتقدند شاید منابع صدور ستم از نابرابری‌ها سود ببرند، اما خود باید برای توجیه نظریاتش بجنگد تا وضع موجود را حفظ کند. نیرویی که در این راه صرف می‌شود، می‌شد برای رشد و توسعه هزینه کرد.
وقتی درون فضای اجرا بودم چاره ای ندارم جز اینکه خود را قسمتی از تجربه زیستی زنان فرض کنم و احساس کنم با بنیان این تبعیض رابطه ای نزدیک دارم. من مَردم، از این رو هیچ‌گاه ناچار نبودم با آن مسائل مواجه شوم، اما احساس کرده‌ام که مرا هم به چشم شهروند درجه دو نگاه می کنند.
