در هفته‌ای که گذشت گفتگویی داشتیم با آقای امیرحسین جباری مدیر گالری ایده پارسی و با ایشان پیرامون مسائل، مشکلات و لزوم تشکیل یک انجمن صنفی ویژه نگارخانه‌ها صحبت کردیم که چکیده آن را در زیر می‌خوانید:
- به نسبت کشورهای غربی، گالری‌داری در ایران عمر زیادی ندارد. چشم اندازی گالری داری را در ایران چگونه ارزیابی می‌کنید؟
گالری داری در ایران و مبحث نگارخانه به شکلی که همه با آن آشنا هستند و در چند سال اخیر نیز تعدادشان زیادتر نیز شده است، زمان زیادی نیست که تاسیس شده است و به خاطر همین کم و کاستی های خاص خود را دارد. ضمن این که بحث فرهنگی و هنری نیز در ایران خیلی پا نگرفته است چرا که ما کشوری در حال توسعه هستیم و سالها طول می کشد تا به سبک کشورهای دیگر یک سری مسائل فرهنگی و هنری بین ما جا بیفتد.
- چه مشکلات و معضلاتی پیرامون این حرفه وجود دارد؟
در ابتدای فعالیت هر جایگاه و شغلی مثل نگارخانه مشکلات خاصی وجود دارد تا بتواند در جامعه جا بیفتد. نگارخانه در ایران بحث ها و مشکلات مختلفی دارد که به چند مورد اشاره می کنم. اولین مبحث این است که جایگاه و تعریف نگارخانه در جامعه آنطور که باید، اتفاق نیفتاده است. یعنی به غیر از بحث تخصصی، بحث عمومی آن بین مردم نیز هنوز تعریف شده نیست و این معضلی است که گالری داران با آن دست به گریبان هستند. بطور مثال با سوالاتی مواجه می شویم مانند این که آیا برای حضور در نگارخانه باید بلیت تهیه شود یا این که برای بازدید از آثار هزینه ای باید پرداخت شود که نشان می‌دهد قشر زیادی از مردم، اصلا آگاهی ندارند که نگارخانه چگونه جاییست و این موضوع مشکل بزرگی ایجاد می کند چراکه معلوم نیست تعریف نگارخانه برای عموم مردم جامعه چیست. بحث تخصصی نگارخانه نیز موضوع جداگانه ایست که بعدا به آن می پردازیم.
- با توجه به تعداد زیاد گالری های تازه تاسیس در سال‌های اخیر، همچنان صنف یا اتحادیه‌ای برای این حوزه وجود ندارد. این امر برای نگارخانه ها مشکل ساز نیست؟
نکته ی اصلی این است که هر صنف و شغلی در کلیه کشورها برای این که برای هر مشکلی، به ارگانی که مجوز صادر کرده است، مراجعه نکند، اتحادیه ای تشکیل می دهد. من فکر می کنم که گالری داری در ایران نیازمند این است که چنین اتحادیه ای را داشته باشد.
- مخالفانی هم در این مورد وجود دارند.
بله بسیاری با این ایده مخالف هستند و دلایل متفاوتی برای این مخالفت دارند. از دلایل شخصی گرفته تا این که مثلا به علت شروع زودتر برای خود حقی قائل هستند که نقشی در این کار داشته باشند. معمولا هم کسانی هستند که در این زمینه حق کسب و پیشه ای دارند و خیلی بیشتر جا افتاده اند. ولی واقعیت این است که قانون و عرف جامعه و راه درست این نیست که کسی به علت قدیمی بودن همکاری نکند. در هر صورت نیاز به صنف و اتحادیه ای که مشکلاتمان را در آن حل و فصل کنیم، شدیدا احساس می شود.
- عدم وجود صنف به طور خاص چه مشکلاتی را پدید آورده است؟
مسائل و مشکلات مختلفی وجود دارد از جمله مشکلات حقوقی، قضایی و ارتباط با سازمانهای دیگر. حتا نگارخانه هایی که با تشکیل صنف مخالفت می کنند نیز با هنرمندان خود به مشکلات حقوقی برخورد می‌کنند و البته نگارخانه های نوپا نیز از این مشکل مسنثنا نیستند. این مشکلات فقط با هنرمندان نیست و گاهی با خریداران و سازمانها و نهادهای دیگر نیز به مشکلاتی برمی خورند. نمی شود برای تک تک این مسائل به مرکز هنرهای تجسمی وزارت ارشاد اسلامی مراجعه کرد و انتظار داشت به آنها رسیدگی شود. از سویی دیگر وظیفه ی این بخش، صدور مجوز است تا پیگیری چنین مسائلی. البته خوشبختانه در این موضوع دریغ نمی کنند ولی واقعیت این است که درگیر کارهای دیگری هستند.
- چه وظایفی را در حیطه اختیارات صنف یا اتحادیه می‌دانید و به نظرتان چگونه می‌تواند راهگشای مشکلات نگارخانه ها باشد؟
بخش های زیادی هستند برای مثال در صورتی که اتحادیه یا صنفی تشکیل شود قطعا بخش حقوقی، قرارداد و بین الملل خواهد داشت. علاوه بر آن بخشی برای تشخیص اصالت آثار ضروریست چرا که یکی از مشکلات اساسی دردسترس نبودن کارشناس هنری خبره و معتمد و مورد تایید است که ضرورت چنین مرجعی کاملا احساس می شود. چنین کارشناسانی می توانند از طرف صنف به عنوان مشاور برای خرید آثار هنری به نگارخانه داران نیز کمک کند. بخش ضروری دیگر قسمت حقوقی است. در بسیاری از موارد دیده می شود که یا هنرمند یا گالری دار نسبت به مفاد قرارداد متعهد نیستند یا اتفاقات دیگری در زمینه حقوقی رخ دهد که با مراجعه به صنف می توان به آن رسیدگی کرد. بحث دیگر حمایتهایی است که صنف یا اتحادیه می تواند نسبت به گالری ها انجام دهد. بطور مثال گالری ها با ادرات یا سازمانهای مختلفی می توانند به مشکلاتی برخورد کنند که در حال حاضر معلوم نیست به کجا می توان مراجعه کرد. آیا به غیر از یک صنف یا اتحادیه ی معتبر، مرجع دیگری می تواند به این مسائل ورود کند؟ و یا مشکلاتی چون مسائل مالیاتی که به دلیل نبودن یک کارشناس هنری خبره به بن بست می‌خورند، چون نماینده ای وجود ندارد و بخش هنرهای تجسمی وزارت ارشاد اسلامی شاید هیچگاه نماینده ای را برای حل و فصل ماجرا و حمایت از گالری دار نفرستد. به این ترتیب برای حل چنین مشکلاتی یا در صورت ادامه مسائل در دادگاه گالری دار باید خود اقدام نماید. در صورتی که اگر صنفی وجود داشته باشد می توان با مراجعه به صنف، نمایندگان آن به چنین مسائلی بپردازند. در این سالها ندیده ام که در هیاتهای حقوقی یا قانونی نماینده ای وجود داشته باشد که در زمینه هنر صاحب نظر باشد. بطور مثال گاه پیش آمده است که اداره مالیات گالری را با موزه اشتباه می گیرد یا سازماهای آب و برق اصلا ایده ای از اینکه نگارخانه چگونه جاییست ندارند و تعریفش را کسی بلد نیست. یعنی در نبود اتحادیه، چنین تعریفهایی اصولا شکل نمی گیرند در صورتی که هر شغلی را در نظر بگیریم یک صنف برای چنین مسائلی دارد. در نبود چنین صنفی انتظار حمایت از گالری داران نیز کاملا بی پایه است. پس حضور نماینده ای از سوی صنف که بتواند در مورد مسائل هنری بتوانند نظر مناسبی بدهند و افراد دانش آموخته در زمینه های غیر مرتبط با مسائل هنری به اظهار نظر نپردازند. بنابراین ضرورت ایجاد یک اتحادیه الزامیست حال چه مخالفانی داشته باشد و چه نداشته باشد. پیش بینی می کنم که حتما در آینده مشکلات بیشتری ایجاد خواهد شد چرا که این حرفه همچنان در حال شکل گیری است و در آن زمان نیاز بیشتری احساس خواهد شد. پس چه بهتر که به این موضوع اکنون رسیدگی شود و مسائل زیر پوشش اتحادیه بررسی شوند. مثلا بحث حضور کیوریتورها به مشکلاتی برخورده است. کسانی در حال حاضر وارد این حوزه شده‌اند که گاه اصلا تخصصی در این زمینه ندارند. یا مثلا مسائلی چون تبلیغات گالری ها، چه تبلیغات تلویزیونی و چه تبلیغات شهری که به دلیل نبود یک اتحادیه قدرتمند هیچکدام از سازمانهای ذیربط به درخواستها توجهی نمی کنند و هر گالری به صورت فردی عمل می کند. بحث آخر نیز در مورد تبادلات بین المللی و حضور در آرت فر های جهانی است که می تواند از طریق اتحادیه پیگیری شود.
خاطر نشان می کنم که ایجاد چنین صنفی نیازمند پژوهشی دقیق است که نیاز به تفاهم نامه و قوانینی دارد که بین تمامی گالری داران اجرا شود و مورد تایید همگی باشد تا بتوانیم اتحادیه را به بهترین شکل تاسیس نماییم.
