خاندان قاجاریه، از خانوادههای بزرگ ایران بودند که سالیانی دراز بر ایران حکومت راندند (۱۱۷۴-۱۳۰۴). دودمان قاجار در تاریخ ایران به بیکفایتی مشهور بوده و در این دوره اقتصاد ایران رو به قهقرا میگذارد و بخشهای زیادی از خاک ایران از آن جدا شدند. به رغم بسیاری از سوء رفتارهای قاجاریه، باید پذیرفت که در دوران حکومتشان، ایران یکی از دوره های هنری پرماجرا و نمادین خود را شاهد بوده است. نمایشگاه “در تحول سنتها: هنرهای قرن نوزدهم ایران” در موزه آقاخان تونتو به نمایش گذاشته شده است که کیوریتورهای آن بیتا پوروش و اولریک الخمیس مجموعهای از آثار هنری این دوره را ارائه دادهاند که بر خلاقیت هنرمندان درباری و تلفیق سنت های ایرانی با نوآوری ها و سبک های اروپایی تاکید می کند. الخمیس میگوید: ” برخی از اشیاء مبتنی بر احیای آگاهانه سنتها و اعتقادات محلی هستند. برخی دیگر سازگاری جالب ایدهها و فنآوریهای پیشرفته را نشان میدهند و بسیاری از آنها ترکیبی موفقیت آمیز از سنت و آخرین مدهای معاصر را ارائه میکنند.
مجموعه ای از عکس های آنتوان سوورگوین (یک ایرانی ارمنی و گرجستانی تبار) نمونه ای از پذیرش چنین فنآوریهایی است که پادشاهانی مانند ناصرالدین شاه بسیار دوست داشتند با آنها تفریح کنند. همچنین یکی دیگر از موارد جالب توجه استفاده از محصولی جدید به نام مینا بر روی جواهراتی مانند شیر و خورشید و یا قلیان است. تعدادی از نسخه های لیتوگرافی از شاهنامه و همچنین یک قاب پنجره از تهران که الخمیس آنها را موتیف های اروپایی می نامد، نیز در این مجموعه به نمایش درآمدهاند. ادغام هماهنگ هنر ایرانی با زیباییشناسی اروپا به ویژه در مورد یک نسخه از کتاب گلشن راز مربوط به قرن چهاردهم، که دارای یک تصویر اروپایی پرتره ناصرالدین شاه روی جلد آن است، بسیار برجسته میباشد.
نمایشگاه آقاخان به قاجاریه از دیدگاه اجتماعی و سیاسی نپرداخته است بلکه تنها بزرگداشتی از هنرمندان این دوره است که چگونه نوآوریها و رویکردهای غربی را در آثار خود گنجاندهاند. همانطور که الخمس یادآور می شود، در این نمایشگاه یک سلسله خاص بررسی نمیشود بلکه تمرکز اصلی در اینجا به ایران و فرهنگ آن به عنوان یک کل است. او می گوید هدف این است که بینشهای متقاعد کننده و متفکرانه را دربارهی کشوری پویا، خلاق و پیشرفته به افرادی که به شدت تحت تأثیر تصورات غلط غربی قرار گرفتهاند، ارائه دهند.
این نمایشگاه تا ۱۰ فوریه ۲۰۱۹ (۲۱ بهمن ۱۳۹۷) برپاست.
برگردان پارسی چکیدهای از مقالهی ژوبین بخرد در آرت نیوزپیپر