کلودیا کاردیناله، بازیگر نامدار ایتالیایی ـ فرانسوی و یکی از چهره‌های فراموش‌نشدنی تاریخ سینما، روز سه‌شنبه ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۵ (اول مهرماه ۱۴۰۴) در ۸۷ سالگی در شهر نمور فرانسه درگذشت. خبر مرگ او را نماینده‌اش تأیید کرد و واکنش‌های فراوانی در جهان هنر و سیاست برانگیخت. امانوئل مکرون، رییس‌جمهوری فرانسه، در پیام خود او را «تجسم آزادی و نگاهی یگانه که از رم تا هالیوود و پاریس بر پرده نقره‌ای درخشید» خواند.
از تونس تا ونیز؛ آغاز ناخواسته یک ستاره
کاردیناله با نام اصلی کلود، در ۱۵ آوریل ۱۹۳۸ در محله لاگولت تونس، در خانواده‌ای مهاجر از سیسیل زاده شد. او در خانه به زبان سیسیلی، در دبستان به زبان فرانسوی و در کوچه و بازار به عربی سخن می‌گفت. در نوجوانی «دخترک پسرنما» خوانده می‌شد؛ ماجراجویی بی‌باک که سوار قطار در حال حرکت می‌شد تا به مدرسه برسد. سرنوشت اما با پیروزی‌اش در مسابقه «زیباترین دختر ایتالیایی تونس» در سال ۱۹۵۷ ورق خورد. جایزه سفر به جشنواره ونیز، راه ورود او به جهان سینما شد؛ راهی که در آغاز نمی‌خواست بپیماید و خود را بیشتر آموزگار یا کاوشگر می‌دید.
رنج پنهان و آغاز کارنامه‌ای درخشان
زندگی کاردیناله در جوانی با تراژدی همراه شد. در پی یک خشونت جنسی، باردار شد و برای پرورش فرزندش به ایتالیا رفت. به خواست تهیه‌کننده‌اش سال‌ها هویت پسرش را پنهان کرد و او را «برادر کوچک‌تر» خود معرفی نمود. همین راز سنگین و فشار اجتماعی، سینما را برایش به پناهگاه بدل ساخت. نخستین نقش بلند او در فیلم گوها (۱۹۵۸) بود و با کمدی کبوتر به شهرت رسید. در دهه ۱۹۶۰ با بازی در شاهکارهایی چون روکو و برادرانش و یوزپلنگ ساخته لوچینو ویسکونتی، و هشت و نیم اثر فدریکو فلینی، جایگاهش به‌عنوان نماد سینمای نوین ایتالیا تثبیت شد. همکاری با سرجیو لئونه در روزی روزگاری در غرب و حضور در هالیوود در کنار ستارگانی چون برت لنکستر، آلن دلون، جان وین و ژان-پل بلموندو، افق‌های جهانی او را گشود.
بیش از صد زندگی بر پرده
کاردیناله در بیش از یک‌صد و پنجاه فیلم بازی کرد و نقش‌هایی گوناگون، از زن شورشی تا عاشق، از روسپی تا قدیسه، را بر پرده جان بخشید. او خود گفته بود: «در زندگی‌ام بیش از ۱۵۰ زن بوده‌ام، و هر بار خودی تازه یافته‌ام.» به‌ویژه با سماجت، بسیاری از صحنه‌های پرخطر را بی‌نیاز از بدلکار انجام می‌داد.
فراتر از پرده نقره‌ای
این ستاره تنها در سینما ندرخشید. او از دهه ۱۹۹۰ به‌عنوان سفیر حسن‌نیت یونسکو در زمینه حقوق زنان و کودکان، به پشتیبانی از آزادی‌های مدنی، همجنس‌گرایان و مبارزه با اعدام پرداخت. همچنین با جنبش‌های می‌تو و تایمز آپ هم‌صدا بود. کاردیناله ده‌ها جایزه جهانی دریافت کرد، از جمله شیر طلایی افتخاری جشنواره ونیز (۱۹۹۹) و خرس نقره‌ای برلیناله (۲۰۰۲).
میراث یک نماد
زندگی خصوصی او نیز پرحادثه بود؛ ازدواج با تهیه‌کننده ایتالیایی فرانکو کریستالدی، سپس سال‌های طولانی زندگی با کارگردان ناپلی، پاسکواله اسکویتیری که پدر دخترش کلودیا شد. او تا واپسین سال‌های عمر در صحنه‌های سینما و تئاتر فعال ماند؛ حتی در دهه ۲۰۲۰ در چند فیلم و سریال اروپایی ظاهر شد.
کلودیا کاردیناله با زیبایی پرشور، روحیه‌ای مستقل و کارنامه‌ای پرمایه، یکی از درخشان‌ترین فصل‌های سینمای اروپا را رقم زد. میراث او، آمیزه‌ای از شکوه، شجاعت و آزادی، برای همگان جاودان خواهد ماند.
