یک نمایشگاه هنری با عنوان «صورت‌بندی همدستی» (Constellation of Complicity) در مرکز هنر و فرهنگ بانکوک (BACC) که به بررسی شبکه‌های هم‌پیوندی حکومت‌های اقتدارگرا می‌پرداخت، تنها چند روز پس از گشایش در تیرماه ۲۰۲۵ با مداخله مقامات تایلندی دچار سانسور شد. گزارش‌ها حاکی از آن است که فشار مستقیم سفارت چین در بانکوک عامل اصلی این مداخله بوده است.
این نمایشگاه با کیوریتوری ژائو جین – هنرمند و پژوهشگر تبعیدی اهل چین – طراحی شد و آثار هنرمندانی از تبّت، شین‌جیانگ، هنگ‌کنگ و نیز کشورهای دیگر را در خود جای داده بود. هدف نمایشگاه، نشان دادن شبکه‌های جهانی همبستگی میان رژیم‌های اقتدارگرا و بازتاب تأثیر این پیوندها بر زندگی روزمره و فرهنگ معاصر بود.
نمادگرایی در آثار
یکی از آثار شاخص نمایشگاه، ستونی عظیم در میانه تالار بود که با پرچم‌های رنگین کشورهای مختلف پوشانده شده و در میان آن تصاویری از رهبران سیاسی اقتدارگرا و شعارهای تبلیغاتی درج شده بود. این اثر نمادی از «پیچیدگی و درهم‌تنیدگی» ساختارهای قدرت توصیف می‌شد.
مداخله سفارت چین
به گزارش بی‌بی‌سی و رویترز، چند روز پس از گشایش نمایشگاه، هیئتی از سفارت چین از این مرکز بازدید کرده و اعتراض خود را به نمایش برخی آثار که مرتبط با تبّت و شین‌جیانگ بودند اعلام کرد. به دنبال این بازدید، مدیریت مرکز هنر و فرهنگ بانکوک بخشی از آثار را با پوشاندن یا جمع‌آوری از دید عموم خارج کرد.
واکنش‌ها
هنرمندان شرکت‌کننده و فعالان حقوق بشر این اقدام را «تسلیم شدن فرهنگ در برابر فشار سیاسی» دانسته‌اند. ژائو جین، کیوریتور نمایشگاه، در بیانیه‌ای اعلام کرد:
«آنچه روی داد، تنها سانسور آثار هنری نبود؛ بلکه تلاش برای خاموش کردن روایت‌های به حاشیه رانده‌شده است. هنر عرصه‌ی گفت‌وگوست، نه ابزاری در دست سیاست خارجی.»
پیامدهای دیپلماتیک
این نخستین بار نیست که چین از قدرت دیپلماتیک خود برای جلوگیری از برگزاری نمایشگاه‌های منتقد استفاده می‌کند. در سال‌های اخیر موارد مشابهی در آلمان، بریتانیا و هنگ‌کنگ گزارش شده است. سانسور اخیر در بانکوک اما اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا تایلند یکی از متحدان اقتصادی چین در جنوب شرق آسیا به شمار می‌رود و این ماجرا نشانگر وزن فزاینده نفوذ پکن در حوزه فرهنگ منطقه است.
آینده نمایشگاه
بر اساس گزارش‌ها، بخشی از آثار به صورت محدود و تنها برای پژوهشگران قابل مشاهده باقی مانده است. در همین حال، برگزارکنندگان اعلام کرده‌اند که به دنبال یافتن مکانی جایگزین در خارج از تایلند برای نمایش کامل آثار هستند.
نتیجه‌گیری
ماجرای «صورت‌بندی همدستی» بار دیگر نشان داد که عرصه فرهنگ و هنر در جهان امروز از مداخلات سیاسی و دیپلماتیک مصون نیست. اگرچه هنر می‌کوشد صدایی مستقل و جهانی باشد، اما فشار قدرت‌های سیاسی همچنان می‌تواند مرزهای آزادی بیان هنرمندان را محدود سازد.
