میراث هفت‌هزارساله در جامه‌ای نو برای جهانیان
پس از بیش از دو دهه چشم‌به‌راهی، موزه‌ی بزرگ مصر در نخستین روز نوامبر ۲۰۲۵ در کنار هرم سترگ جیزه، به‌گونه‌ای رسمی گشوده شد؛ رخدادی که بسیاری از رسانه‌های جهانی از آن به‌عنوان «بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی سده‌ی بیست‌ویکم در خاورمیانه» یاد کرده‌اند. این مجموعه‌ی بی‌همتا، با زیربنایی نزدیک به نیم میلیون مترمربع، بزرگ‌ترین موزه‌ی جهان است که تنها به یک تمدن اختصاص دارد.
زایش رؤیایی دیرینه
اندیشه‌ی ساخت این موزه در دهه‌ی ۱۹۹۰ پدید آمد و در سال ۲۰۰۵ با طراحی دفتر ایرلندی Heneghan Peng به‌گونه‌ای رسمی آغاز شد. اما آشوب‌های سیاسی، همه‌گیری کرونا و بحران‌های اقتصادی، بارها آن را به درازا کشاندند.
اکنون، با پشتوانه‌ی وام‌های آژانس همکاری ژاپن و سرمایه‌ای نزدیک به یک‌ونیم میلیارد دلار، این رؤیای فرهنگی سرانجام به بار نشسته است.
ساخت موزه بیش از بیست سال به‌درازا انجامید و بنا بر گزارش The Guardian و Le Monde، به نمادی از پایداری فرهنگی مصر بدل شده است. از روز چهارم نوامبر، درهای آن به‌روی همگان گشوده می‌شود.
گنجینه‌ی توت‌عنخ‌آمون؛ بازگشت به خانه
در دل تالارهای نور و سنگ، بیش از پنج‌هزار و چهارصد شیء از آرامگاه توت‌عنخ‌آمون، فرعون جوانی که در سال ۱۹۲۲ کشف شد، برای نخستین بار در یک جا گرد آمده‌اند. ماسک زرّین و فیروزه‌نشان او، تابوت‌های سه‌گانه، ارابه‌ها، سلاح‌ها، پوشاک و لوازم آیینی، همچون تماشاخانه‌ای از رازهای پس از مرگ در برابر دیدگان بازدیدکنندگان صف کشیده‌اند.
بخش ویژه‌ی توت‌عنخ‌آمون بیش از ۷۵۰۰ مترمربع را دربرمی‌گیرد و به‌گفته‌ی National Geographic، «قلب تپنده‌ی موزه» است.
فراسوی فرعونِ پسر
اما شکوه موزه تنها به گنجینه‌ی یک پادشاه محدود نیست. بیش از صد هزار اثر از هفت‌هزار سال تاریخ مصر، از روزگار پیش‌دودمان‌ها تا دوران یونانی‌ـ‌رُمی، در تالارهایی سامان یافته‌اند که بازدید را به ترتیب تاریخی ممکن می‌سازند.
از میان نمایش‌های شاخص می‌توان به «قایق خورشیدی خوفو» با قدمتی چهار‌هزار‌و‌ششصد ساله، مجموعه‌ی ملکه حِتِفِرِس و نیز تندیس عظیم رامِسِس دوم اشاره کرد که با وزنی بیش از ۸۳ تن در تالار اصلی می‌درخشد.
پیوند گذشته و آینده
به‌گفته‌ی زاهی حواس، مصرشناس نامدار و چهره‌ی پرنفوذ در شکل‌گیری این پروژه، هدف موزه تنها نمایش آثار نیست، بلکه بازپس‌گیری دانش و روایت مصریان از میراث خویش است:
«زمان آن رسیده که ما خود، دانشمندان آثار خود باشیم.»
در کنار تالارهای نمایش، یکی از پیشرفته‌ترین آزمایشگاه‌های مرمت و پژوهش خاورمیانه در این مجموعه ساخته شده تا زمینه‌ی کاوش‌های تازه را در دهه‌های آینده فراهم کند. حواس یادآور می‌شود که هنوز تنها سی درصد آثار باستانی مصر شناخته شده و «هفتاد درصدشان زیر شن‌ها نهفته‌اند.»
جلوه‌ی شهر و مردم
هم‌زمان با گشایش موزه، وزارت توسعه‌ی محلی مصر بیش از ۵۱۹ میلیون پوند مصری برای نوسازی راه‌ها و زیباسازی پیرامون موزه هزینه کرده است. مسیرهای ورودی، فضای سبز و نورپردازی تازه چهره‌ای نو به منطقه داده‌اند تا تجربه‌ی بازدید از لحظه‌ی ورود آغاز شود.
با این‌حال، پرسش‌هایی نیز بر جای مانده است: بهای بلیت برای مردم محلی (حدود چهار دلار) ممکن است برای برخی خانواده‌ها سنگین باشد و کارشناسان فرهنگی خواستار راهکارهایی برای دسترسی همگانی‌تر شده‌اند.
نمایی از قدرت نرم و هویت نو
در آیین گشایش، سران کشورها، پادشاهان و شخصیت‌های جهانی حضور یافتند و برنامه با نور، موسیقی و روایت تصویری از تاریخ مصر همراه بود. مصطفی مدبولی، نخست‌وزیر، موزه را «هدیه‌ی مصر به جهان» خواند و آن را نشانه‌ای از باززایش فرهنگی و اقتصادی کشور دانست.
هدف دولت، افزایش شمار گردشگران تا بیست درصد و رساندن بازدید سالانه به بیش از هشت میلیون نفر عنوان شده است؛ گامی که می‌تواند صنعت گردشگری مصر را از نو جان بخشد.
جمع‌بندی
موزه‌ی بزرگ مصر، نه تنها خزانه‌ای برای گذشته است، بلکه آیینه‌ای برای آینده‌ی فرهنگی این سرزمین نیز هست. در کنار هرم‌های جاودانه‌ی جیزه، بنایی برپا شده که پیوند میان دانش باستان و آرمان‌های امروز را بازمی‌نماید.
برای جهانیان، این گشایش فرصتی است تا دوباره با تمدنی روبه‌رو شوند که هنوز، پس از هزاران سال، راز و فروغ خود را از دست نداده است.
منابع:
The Guardian (31 Oct 2025)
Le Monde (31 Oct 2025)
National Geographic (1 Nov 2025)
France 24 (1 Nov 2025)
Daily News Egypt (1 Nov 2025)
DW (1 Nov 2025)
